گویرچین بورجو

قویون سوروسو گئجه چولده قالاردی سحر تئز کنده گلیب بره‌ده  قویونلارین سودون ساغیب  بیر یئره ییغاردیلار. بو سود، قویون حسابی ایله، هر گون بیر نفرین اولاردی. بَرَده سودو ساغيب بسته (20-30 لئتيرليک سود قابي)یه دولدوروب ائششگ ایله تبریزه آپاراردیلار. بو سود کوهنه زیندان یاخینلیغیندا قره قولام (غلام)ین اوغلو رسولا ساتیلاردی،  قره‌آغاجدا ماللا حسين آدینا مشهور اولان محمد حسینه ساتاردیلار         (ماللاحسين قره‌آغاجدا باققال ایدي ايندي اونون نوه‌سي او توكاني ايشلدير )، کوچه‌باغدا  ایسه دئو اکبره وئریلردی.

سوت اولچوسو بیر چره‌ک‌ حجمده قاب ایله اولوردو. چوبان حسن آدی ایله مشهور اولان مش‌حسن‌عمی پاسبانی بیر محله‌نین سودونو آلاردی. او بیر یئره یازمادان هامینین سودونون نه‌قدر اولدوغونو یادیندا ساخلاییب سهو ده ائله‌مزدی. هامی اونون دوزلویونه اینانیردی. باغ‌معروفدان گونده ایییرمی باتمان سود ساتیش اوچون تبریزه گئدردی، آنجاق هئچ بیر قویون صاحابینین بو قدر سودو اولمازدی. آنجاق هر ائوین ایییرمی باتمانی دوغرولان زامان چوبان حسن بونو خاطیرلادیب او گونون سودونو ساتماق اوچون همین شخصه وئرردیلر. البته کاسیب عایله‌لره نوبه‌لری چاتمادان دا بو اییرمی باتمان سودو، سونرا اوده‌یه‌جک دئیه، وئرردیلر.

قدیم  قابلارین آزلیغینا گوره سودو ساخسی کوپ قابا دولدوروب  قویون دریسی ایله آغزینی باغلاردیلار، بو ایسه 15-20 کیلو سود توتاردی. بو قابلاری حئیوانلارا چاتیب  پیاده خیاوانینان تربیزه (تبریزه) آپاراردیلار.  تبریزده نادیر چارراهیندا مش‌حسنه یا کلب‌حسین عمی‌یه، کوچه باغدا دئو اکبره ساتاردیلار. هفته‌نین 6 گونو بئله اولاردی آنجاق بیر د‌ب چیخمیشدی بئله کی هفته‌ده بیر گون  قویمازدلار سودچونون الینه سود چاتسین دئیردیلر: بوگون میللت‌دی. یولدا، مثلا شام‌قازاندا میللت یولو کسردی بیر آغ‌ساققال یا ایش بیلن سودو یئندیریب سود صاحیبیندن سوروشاردی: سودو سودچویه نئچه‌یه ساتیرسان؟  اودا قیمتینی دئیردی. ایش بیلن اوراداکیلارا سوت وئریب پولونو آلاردی، سود قورتولاندا دا سودون پولونو سود صاحیبینه وئرردی بئله‌لیکله ده هئچ بیر کسه ظلم اولمازدی اونا گوره هئچ اعتراضدا اولمازدی. میللت او گون اوجوز سود ایچردی. شهرین هر طرفینده بو ایشی گورردیلر. باغ‌معروف کندینین یولو قره‌آغاجدان ایدی آنجاق چوخ زامان شام‌قازاندا  منتش مچیدی  بیرده قیرمیزی باغین آغزیندا  هفته‌ده بیر گونو میللت گونو دئییب سودو میللته وئریب پولونو آلاردیلار "بوگون فلان کس سوت آپارمیشدی  میلت ایله‌دیلر".

آل‌-وئرده جینس وئریب جنس آلاردیلار.

چرچی   چرشنبه یئمیشی

ده‌للک ( سلمانی) باشلاری ایللیک ( سالانه) قیرخاردی . اونلار بویوکلرین باشینی پیر دیبینده، قهوه قاباغیندا، دووار دیبینده، مچید یانیندا  اولگوج ایله  قیرخاردیلار. ایل باشی بیر باتمان بوغدا، هر جوته[1] قارشی دا بیر تای کولش آلایب خرمن‌یئرینده بیر یئره یغیب خرمن ائلردیلر. قوروقچو، میراب ... هَره‌سی بیر تای کولش آلیب خرمن ائلردیلر. قدیم ده‌للکلردن: حیدر عمی ، ده‌للک قاسم، سردریلی ده‌للک کَلب‌احمد، رسول ( کلب احمدین اوغلو ) ، ده‌للک کَلبه علیرضا  ، ده‌للک مش‌حسن ، ساری کیشی ، ده‌للک مَشه باغیر. ده‌للکلر موختلیف زامانلاردا بوتون کندین، بویوکلو-کیچیکلی، باشلارینی قیرخیب عینی حالدا اوغلان اوشاقلارینی سننت ائدیب، عاشورا گونلرینده ده باش‌یاراندا اوشاقلارین باشینی  اولگوج ایله یاراردیلار و بونو دا صواب بیلردیلر.

باش قیرخماغین یئری و زامانی یوخ‌ایدی کوچه ده، بازاردا ، پیر دیبینده هر هارادا اولسایدی قیرخاردی. اونلار عینی حالدا سننت ده ائدردیلر. حیدر عمی ایران –عراق ساواشیندا جبهه‌ده اولدوغو زامان او منطقه‌نین اوشاقلارینی سننت ائدردی و ظارافات ایله اونا "صلواتی قوش‌کَسَن" دئیردیلر. ده‌للکلرین اوچ ایشی اولاردی:  1- اوشاقلاری سننت ائله‌مک 2- باش‌قیرخماق  3-دیش چکمک.

ده‌للکلرین سننت ائله‌مه‌سی اوغلان اوشاقلارینی قورخوتموشدو. اوشاقلار ده‌للک حسن عمینی‌ ائششک اوستونده کنده گلمکده گورنده بیر-بیرینه خبر وئرردیلر، باشلاری اوزون اولاندا دللک اونلاری آختاراردی باشلارینی قیرخسین؛ اونلار دا بیر داها سننت اولماسینلار دئیه قاچیب  گویرچین بورجوندا[2] ،خرمنده، بوغدا تایلارینین دیبینده، طوله‌ده، سامانلیقدا، یونجا تایلارینین آراسیندا، دووار دالیندا، باغدا آغاجلارین آراسیندا گیزله‌نردیلر. یازیق دللک حسن عمی‌ده بیر-بیر اونلاری آختاریب هارادا تاپسایدی اوردا  بیر بوجاغا سیخیشدیریب باشینی قیرخاردی ... . حسن‌عمی‌نین خرمنده اوشاق قووالاماسی گورمه‌لی‌ایمیش. اوشاقلارین قورخولاری بیر داها سننت اولماقدان ایدی آنجاق اونلارین چوخو سننت اولموشدولار فقط بعضیلرینی نذیر دئمیشدیلر خراساندا قیزیل نوودانین کسدیرسینلر. دللک‌ مشدحسن اول ائششگ ایله گلردی سونرالار 28 نومره‌لی اینگیلیز مالی اولان دوچرخه ایله گلیردی.

چرچی بازاری

باغ‌معروفدا ایلک توکان 80 ایل قاباق محمدتقی اوغلی حسین-ین همتی ایله آچیلدی. حسین خاکپور 1279-جو ایلده باغ‌معروفدا آنادان اولدی. حسین خاکپور، حاج تیمورون آتاسی، بیرده  اسماعیل عمی ( اسماعیل صادقزاده) باغمعروف‌محله‌سینین اولینده توکانلاری واریدی.

اوچونجو توکان حاج علی فرد تبریزی ( علی بقال) طرفیندن، مچید چوچه‌سینده آچیلمیشدی.                 

حاجعلی بقال

آل-وئرین چوخ اولمادیغی اوچون گورَردین بیری توکان آچیر اوبیری باغلاییر. سونرالاردا توکان چوخالدی. بیری نوحه‌خوان اژدر،  کندین میدانیندا، بیری محمود محمدی، عسگر آبادا دوننده، بیر آیریسی حسین معصومیان،  پیر دیبینده، توکان آچدیلار. هر شئی ده آلسیدیلر توکاندا قالاردی اوبیری موشتریه ساتیلاردی شهردن یومورتا ، پنیر گتیرمزدیلر بو توکانلاردا کیربیت،  زنبیلده خورما اولاردی  کیمین .. ساتیلاردی  عمومیتله آل-وئرده پول اولمازدی؛ بوغدا، آرپا، یومورتا وئرردیلر ایسته‌دیکلرینی آلاردیلار، اودا اولماسایدی ائودن قازان - مژمئیی کیمی شئیلری بئی (بیع) قویوب آلاردیلار.  واخت اولاندا آیری یئرده گئدیب ایشله‌ییب آلینان موزد ایله مال یا پول وئریب وساییلی قایتاراردیلار.

چرچیلر ده بو کنده چوخ گلردیلر. اونلار ایسپلان (اسفهلان)دان دوردچرخ ایله، سردریده‌ن آت-ائشَشگ و دوچرخه ( یئل آتی) و‌ موتور ایله، هابئله کوجواردان  گلردیلر. چرچیلرین مالی کئش، چایدان، ایستکان-نعلبکی، چای شیرنیسی، توتون، پاپریز ، پاپریز کاغاذی، فندک، فندک داشی، ملاغا-کفگیر،  برنی، متیرت، سئیین، بایرام قاباغی پالچیق فیشقا اولاردی. اوشاقلار چرچیلره یومورتا وئریب فیشقا آلاردیلار. بونلار چئشیدلی شکیللرده اولوردو، بیری آفتافا شکلینده باشقاسینین لوله‌سی اوزون،  بیر باشقاسی قوچ شکلینده و... . کندین بوتون اوشاقلاری فیشقا آلاردیلار،  دئمک  اولار فیشقا سسی بایرام سسی ساییلیردی.

چرچیلردن عرب حسین، سردریدن دوچرخه‌ده پارچا ساتاردی، اوبیریلر ده آینا، اینه –ساپ، ساققیز (آغ ساققیز) و بوتون خرزی مالی آل-وئر اولاردی. حسین چرچی سردریدن گلردی  حالوا وئریب کوهنه چاریق و کومور آلاردی (چارغی اینک کلله‌سینین دَریسیندن تیکردیلر. اونو ایپ ایله آیاقدا برکیدیب دیزه کیمی ده شال باغلاردیلار). قدیم چرچیلردن  اسماعیل بئره‌لی، خرزی مالی، سید صفایی، بزاز مالی ساتاردیلار. بزاز مالی ائششک اوستونده خَرَزی مالی ایسه قوللاردان آسیلمیش سله‌لرده گلردی.

باغ‌معروفلولار ایلمک سالماق اوچون سردریه گئدنده پیادا، ال وئرنده ایسه ائششک ایله گئدردیلر. سردری‌یه آلاندوز یولو ایله گئدریلر. بو یول داشلیق یول ایدی. اونلار حاج عابباسعلی‌نین اوغلو حاج حسین قولونون کرخاناسیندا بیر–ایکی قیرانا ایشلردیلر. بونلارین موزدو گون حئسابی ایله اولاردی. بو ایشله‌ینلر آلاندوز گولونون باشیندا  میر علی‌اکبر توکانچیدان ایسته‌دیکلرینی آلاردیلار.

کیتابعلی‌عمی ( ایکی گوزدن گورمزدی ) 60 ایل بویوجا بیر تلیس دالینا، بیر آل-وئر سبدی قولونا سالیب پیادا سردریدن گلردی. او چوخلو پول قارشیسیندا چای شیرنیسی، ساققیز، ایینه-ساپ، کئش، آینا و چووالدیز ساتاردی. هابئله بیر حلبی نفت اوزو ایله گتیریب چیراق یاندیرماق اوچون ایسته‌یه‌نه بیر شوشه ساتاردی.  چرچیلر، خصوصیله کیتابعلی کوهنه چاریق آلیب اونون یئرینه اوشاقلارا ساققیز و یئمه‌لی وئرردی. اَلی ایله پوللاری تانیییب هر شئیی بیلردی، سونوندا دا یولونو توتوب پیادا سردریه قاییداردی. عرب حسین اوللر پیادا، سونرالاردا ائششک، آخیردا دو چرخه ایله سردریدن بزاز مالی گتیرردی. سوچی علی اوللر پیادا، سونرا  ائششک، لاپ سونرا موتور، آخیرلاردا دا تاکسی باردا (وانت‌ده) سردریدن قاب-قاشیق، پارچا، خرزی مالی گتیرردی.

چرچیلر یای-قیش بیلمه‌دن هر زامان گلردیلر.  مووسیمه گوره گتیردیکلری ماللار فرق ائدردی. بایراما یاخین چرچیلر پیر دیبینده دوشردیلر  بوگونلرده وسایللری فرقیلی اولاردی. آخیر چرشنبه اوشاقلارا پالچیق فیشقا چرچیلرین گوزه گله‌لن ‌شئی‌لریندن ایدی. فیشقالارا سو توکنده  چالاردی.

خرزی مالی

بایرامدا اوشاقلار اوچون خسروشاه (خسروشهر) بازاریندان آدینا توس دئییلن باشماق آلاردیلار. بو توسلار یوموشاق اولوب چئشیدلی رنگلرده اولاردی خسروشاه چرچی بازاری بوتون سردری ماحالینین قدیمی بازارلاریندان بیریدیر.  بو بازار هفته دوردو ( سه‌شنبه) ناهاردان قاباق خسروشاه‌دا قورولار. اورادا هر شئی ساتیلار؛ مال-حئیواندان توتدو بزاز مالی، خرزی، یئمه‌لی، گئیمه‌لی و توپلوما لازیم اولان هرنه اورادا اولار. هفته دوردونه  بازار گونو دئییلر.  باغ‌معروف آل-وئرینین بیر قیسمی ده او بازاردان اولاردی؛ خصوصیله بایرام آل-وئری، چرشنبه یئمیشی، باهاردا  قویون- قوزو سوروسونو اورادان آلیب، پاییزدا ایسه مال–حئیوانی اورادا ساتاردیلار.

آلتی ایلدیر باغ‌معروفدا چرچی بازاری قورولوب  هفته‌اوچو ناهاردان قاباق قورولوب، لازیم اولان هر بیر شئیی اورادان آلماق اولار. آمما خسروشاه بازاری  هَله‌ده یئرینی ایتیرمه‌ییب.

بوگون باغ‌معروفدا 150 موختلیف توکان، 50 ملک آل-وئر یئری، 10-15 دمیرچی، ماشین میکانیکی و پنچرتوتانی، تاکسی تلفنی، چورکچی، بیلیارد و .... واردی. دئمه‌لی هر نه شهرده وار باغمعروفدادا وار.

 چکی داشلاری

قدیم چکی داشی  باتمان، بیر مکعب شکلینده اولان داش ایدی. اونون یاریسی یاریم باتمان، دورددن بیرینه ایسه چه‌ره‌ک دئیردیلر. چه‌ره‌یین یاریسی  بیر سییه، سییه‌نین یاریسینا پونزا،  پونزانین یاریسی هفدیره‌م،   هفدیره‌مین یاریسی اوش(اوچ)دیره‌م ایدی. کیچیک چکی داشی اولان میثقال دا واریدی ترازولار اونی گوسترمزدی. بو ترازولار نهایت 3-4 میثقالی چتین گوسترردی. قانتار آدلی ترازو واریدی کی گئتدیکجه دیققتی آرتمیشدی. قاپان آدلی بیر ترازو دا واریدی کی اوچ اوزون آغاجدان آساردیلار. قاپانلا سامان تایی، یادا نئچه بوغدا–آرپا تایینی چکردیلر. باغ‌معروفون هر محلله‌سینده ایکی-اوچ قاپان واریدی و اوزونه مخصوص داشلاری اولاردی. آسما ترازونو الده دوزه‌لدیب، اونلا توکانلاردا  یونگول شئیلری چکردیلر.

اوزونلوق اولچولری:

آرشین، یاریم آرشین، چه‌ره‌ک 

زمی آل-وئرینده اولدوغو زمینی گوروب آلاردیلار. پولون آز اولدوغونا گوره20 تومن یا  نئچه قویون قارشیلیغیندا آلیناردی. ساوادلی یوخیدی بونا گوره ده یازیلاشماق اوچون سردری‌یه یادا کوجوارا گئدیب 5 قیران وئریب یازییا آلاردیلار. کوجواردا حاج‌آخود آغا علمی هم کبین کسردی همده قباله یازاردی، اونا دا ماللا قباله‌سی دئیردیلر. سردریده ده  حاج میرزا جواد آغا، میرغافارین اوغلی، یازاردی.